Η Προσωποκεντρική Προσέγγιση & Κλινικές Εφαρμογές

Παρά το ότι, η Προσωποκεντρική Προσέγγιση (ΠΠ) έχει βρει εφαρμογή σε τομείς όπως, στην εκπαίδευση, στην επικοινωνία, στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού και εξακολουθεί να απλώνεται και σε πιο σύγχρονους τομείς όπως το Coaching κ.α., στο επίκεντρο της Προσέγγισης εξακολουθεί να βρίσκεται η ανακούφιση της Ψυχικής Δυσφορίας. Στο κείμενο που ακολουθεί θα επιχειρήσουμε να δώσουμε μια αδρή εικόνα για τις κλινικές εφαρμογές της προσέγγισης μας. Από την εποχή του πειράματος του Wisconsin η προσέγγιση θεωρήθηκε ότι είναι αποτελεσματική σε Ψυχιατρικό Νοσοκομειακό πλαίσιο, και ας δούμε τι συμβαίνει στη σύγχρονη εποχή.

Δύο κεντρικά ζητήματα θα πρέπει να αναδειχθούν αναφορικά με τις κλινικές εφαρμογές της ΠΠ:

1. Η σύγχρονη αιτιολογία της Ψυχικής Δυσφορίας (εκτός από την Ασυμβατότητα) και
2. Η κατανόηση των κατηγοριών της Ψυχικής Δυσφορίας (π.χ. Σχιζοφρένεια, Διαταραχές της Προσωπικότητας κ.α.) εντός του εννοιολογικού πλαισίου της ΠΠ.
   Αναφορικά με το πρώτο ο Wilkins (2005) αναφέρει τα εξής αίτια:
   α) (Ψυχολογική) Επαφή
   β) Ασυμβατότητα,
   γ) Τρόπους Επεξεργασίας της Εμπειρίας (Styles of processing) και
   δ) Ζητήματα που αφορούν στη κατανομή της δύναμης/εξουσία (Issues of power).

Αναφορικά με το δεύτερο εργασίες όπως των Holdstock και Rogers (1977) για τη ψυχική διαταραχή, της Lambers (1994) για νευρωτικές διαταραχές, τις διαταραχές της προσωπικότητας (ιδιαίτερα τη μεταιχμιακή διαταραχή), και τις ψυχωτικές διαταραχές, της Biermann-Ratjen (1998) για την μετατραυματική αγχώδη διαταραχή, των Eckert et al., (2003) για έρευνα σε, αγοραφοβία, διαταραχή, πανικού, μείζονα κατάθλιψη κ.λπ., και αναμφισβήτητα της Warner (2002α) και του Worsley (2002) αναφορικά με τους σχιζοφρενικούς πελάτες, μας έχουν δώσει εννοιολογικά πλαίσια σύμφωνα με τα οποία μπορούμε να κατανοήσουμε τις ανωτέρω διαταραχές με όρους απόλυτα σύμφωνους με την Προσωποκεντρικές Θεωρήσεις. Η εργασία και η έρευνα δεν περιορίζεται μόνο σε αυτές.

Ιδιαίτερη θέση κατέχει στο χώρο ο Garry Prouty (1990, 2001) με την συνεισφορά της Προ-Θεραπείας (Pre – Therapy) αναφορικά με τους βαριά ψυχωτικούς και ανοϊκούς πελάτες.

Έχει επισημανθεί από συγγραφείς όπως η Freeth (2007) ότι σε δομές Ψυχικής Υγείας και κυρίως στα ψυχιατρικά νοσοκομεία, τα οποία λειτουργούν με βάση το ιατρικό μοντέλο, φαίνεται ως αναγκαστική παραδοχή για ένα Προσωποκεντρικό επαγγελματία να λειτουργήσει αποδεχόμενος τα πλαίσια αυτά. Ακόμα περισσότερο όταν οι πελάτες υποφέρουν από σοβαρή ψυχική δυσφορία, το ιατρικό μοντέλο φαίνεται δεοντολογικά να επιβάλλεται. Αυτό που χρειάζεται να λεχθεί είναι ότι το μοντέλο της σύγχρονης Ψυχιατρικής που αναφέρεται ως Βιο-Ψυχο-Κοινωνικό, φαίνεται να είναι συμβατό με την ολιστική θεώρηση της προσέγγισης μας καθώς περιλαμβάνει βιολογικές (Οργανισμός – Τάση πραγμάτωσης), ψυχολογικές (Εαυτός – Τάση Αυτοπραγμάτωσης) και κοινωνικές (Σχεσιακές) παραμέτρους. Ακόμα και η χορήγηση ψυχοφαρμάκων γίνεται αντιληπτή ως υποβοηθητική της Τάσης Πραγμάτωσης καθώς στο ψυχιατρικό συνεχές, το ψυχικό νόσημα θεωρείται ως βιολογικό νόσημα που αν δεν αντιμετωπιστεί φαρμακολογικά φθείρει – καταστρέφει τον εγκέφαλο. H Θεώρηση αυτή επιτρέπει σε Προσωποκεντρικούς επαγγελματίες να συνεργάζονται με επαγγελματίες άλλων προσεγγίσεων στο χώρο της ψυχικής υγείας χωρίς να αισθάνονται ότι έρχονται σε αντίθεση με τις παραδοχές της προσέγγισης, αποδεχόμενοι της γενικότερες εξελίξεις της επιστήμης στο χώρο της ψυχικής υγείας.

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι πέρα από την εφαρμογή του «αμιγούς» Προσωποκεντρικού μοντέλου, βλέπουμε οι δεξιότητες της προσέγγισης οι οποίες θεωρούνται αναντικατάστατες στην δημιουργία θεραπευτικής σχέσης, να έχουν υιοθετηθεί σε μικρό ή μεγάλο βαθμό από επαγγελματίες στο χώρο της υγείας (Παπαδάτου και Αναγνωστόπουλος 1999). Χαρακτηριστικός τομέας διεπιστημονικής συνεργασίας είναι η Ανακουφιστική Φροντίδα (Simon et al, 2009). Η Προσέγγιση φαίνεται να έχει μπολιάσει ειδικές θεραπείες σε ζητήματα όπως εξαρτήσεις, ψυχοσεξουαλικές διαταραχές, διαταραχές στην πρόσληψη τροφής και πολλά άλλα. Το πάντρεμα των αρχών της προσέγγισης μας με ειδικές θεραπείες έχει προσφέρει νέες μεθόδους όπως για παράδειγμα στον τομέα των εξαρτήσεων με την Motivational Interviewing (Miller and Rollnick, 1991).

Ακόμα είναι χρήσιμο να γνωρίζουμε οι εκπρόσωποι της ψυχιατρικής τάσης η οποία διεθνώς ονομάζεται Person-Centred Care, παρότι δεν είναι αυτό που εμείς ονομάζουμε Προσωποκεντρική προσέγγιση, αναγνωρίζουν ότι στη βάση της βρίσκονται οι ιδέες του C.Rogers (Brooker 2004).

Για μια πλήρη και εμπεριστατωμένη παρουσίαση της πληθώρας και του πλούτου των εφαρμογών και της ανάπτυξης της προσέγγισης στη σύγχρονη εποχή είναι πολύτιμες οι πληροφορίες που μας δίνει το βιβλίο των Cornelius-White, Motschnig-Pitrik and Lux (2013) «Interdisciplinary Applications of the Person-Centered Approach». Εκεί ο αναζητητής θα βρει πολύτιμες πληροφορίες για την ανάπτυξη της προσέγγισης μας, για τα ρεύματα εντός της, καθώς και της δυναμικής που έχει αναπτύξει στη σύγχρονη εποχή.

Κλείνοντας αυτή τη σύντομη αναφορά στις κλινικές εφαρμογές της ΠΠ σίγουρα έχουμε αναφέρει πολύ λίγα για την εξάπλωση και την ανάπτυξη της προσέγγισης σε κλινικά περιβάλλοντα. Το αναμφισβήτητο γεγονός είναι ότι η ΠΠ αναπτύσσεται, διαχέεται και γίνεται βάση για δημιουργία νέων θεωρήσεων και πρακτικών, κάτι που μας οδηγεί την ανάγκη για συνεχή μελέτη και εμβάθυνση στον πλούτο των ιδεών της.

Γράφει ο Παναγιώτης Απότσος: Ψυχολόγος MSc, Προσωποκεντρικός Ψυχοθεραπευτής ECP

Βιβλιογραφία

Biermann-Ratjen, E. M. (1998). Incongruence and psychopathology. In Β. Thorne and Ε. Lambers (Eds), Person-Centred Therapy: A European perspective. London: Sage.

 

Brooker, D.  (2003).  What  is  person-­centred  care  in  dementia?  Reviews  in  Clinical  Gerontology, 13, 215-222.

 

Cornelius-White, J. H. D., Motschnig-Pitrik, R., Lux, M. (Eds). (2013). Interdisciplinary Applications of the Person-Centered Approach. New York: Springer.

 

Eckert, J., Hoger, D., Schwab, R. (2003). Development and current state of the research on client cencered therapy in the German language region. Person-Centered and Experiential Psychotherapies, 2, 3-18.

 

Freeth, R. (2007). Humanising Psychiatry and Mental Health Care: The Challenge of the Person -centred Approach. Boca Raton, FL: CRC Press.

 

Holdstock, T. L., Rogers, C. R. (1977). Person-centered theory. In R. J. Corsini (ed.), Current Personality Theories. Itasca, IL: Peacock Publishers.

 

Lambers, Ε. (1994. Person-centred psychopathology. In D. Mearns (ed.), Developing Person-Centred Counselling. London: Sage.

 

Miller, W. R., Rollnick, S. (1991). Motivational Interviewing: Preparing People to Change Addictive Behavior. New York: Guilford Press.

Παπαδάτου, Δ. Αναγνωστόπουλος, Φ. (1999). Η Ψυχολογία στο χώρο της Υγείας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Σελ 176-184.

 

Prouty, G. (1990). Pre-therapy: a theoretical evolution in the person-centered/experiential psychotherapy of schizophrenia and retardation. In G. Lietaer, J. Rombauts and R. Van Balen (eds), Client-Centered and Experiential Psychotherapy in the Nineties. Leuven: Leuven University Press.

 

Prouty, G. F. (2001). The Practice of Pre-Therapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 31, (1), 31–40.

 

Ratcliffe – Brooker, D.J. (2003). What is person-centred care in dementia? Reviews in Clinical Gerontology, 13(03), 215 – 222.

 

Simon, S. T., Ramsenthaler, C., Bausewein, C, et al.(2009). Core attitudes of professionals in palliative care: a qualitative study. International journal of palliative nursing, 15(8), 405-11.

 

Warner, MS (2002a) Luke’s dilemmas: a client-centered/experiential model of processing with a schizophrenic thought disorder. In J. C. Watson, R. N. Goldman, and M. S. Warner (Eds), Client-Centered and Experiential Psychotherapy in the 21st Century: Advances in theory, research and practice. Ross-on-Wye: PCCS Books.

 

Wilkins P. (2005) Person -Centred theory and “Mental illness”. In S. Joseph and R. Worsley (Eds), Person-Centred Psychopathology. A positive psychopathology of mental health. Ross-On-Wye: PCCS BOOKS.

 

Worsley, R. (2002). Process Work in Person-Centred Therapy. Basingstoke: Palgrave.